Rhyfeddodau Pensaernïol

Yma, fe ddewch o hyd i adleisiau o hanes yn dawnsio gyda phẏls bywyd modern.

‘Mae Rhuthun yn unigryw... ar un adeg roedd trefi Cymru’n disgleirio gyda thai du a gwyn. Bellach [ysgrifenna Peter Smith] dim ond Rhuthun sydd ar ôl.

Ymhlith ein strwythurau enwog, mae’r tŷ ffrâm goed dyddiedig hynaf. Bron gerllaw a bron mor hen, mae Nantclwyd y Dre, sydd ar agor i’r cyhoedd. Mae ei flaen, sy’n glytwaith o bren hynafol, yn adrodd straeon am genedlaethau sydd wedi ei alw’n gartref.

Dafliad carreg i ffwrdd, os anwybyddwch y clystyrau ffiaidd o geir wedi parcio, y saif Sgwâr Sant Pedr, canolbwynt bwyiog ein tref, sydd o’r radd flaenaf. Mae’r Sgwâr, â’i olygfeydd tuag at fryniau gleision y gorllewin, wedi’i fframio gan Westy mawreddog y Castell, yr Hen Lys gwych sydd ar agor yn yr haf ac Eglwys wych Sant Pedr [ar gau yn 2025 ar gyfer gwaith atgyweirio].

Ymlwybrwch o gwmpas a rhyfeddwch wrth i’r.placiau gwyrdd niferus dynnu eich sylw, pob un yn nodi moment arwyddocaol mewn hanes. Maent yno i’n hatgoffa o dapestri cyfoethog bywyd a ddatblygodd yn y dref ddymunol hon, sy’n ennyn chwilfrydedd a myfyrdod, fel y gwna’r Llwybr Celf.  Mae hud yr ardal gadwraeth a’r toraeth o adeiladau rhestredig yn creu darlun pictiwrésg sy’n denu pobl leol ac ymwelwyr i aros ac edmygu.

Edmygwch y cyntedd hardd gyda bwau Doric mewn cyn Lys arall (y Llyfrgell erbyn hyn), nodwedd ganoloesol drawiadol sy’n hawlio sylw. Mae’r bwau cryfion a chain yn fframio’r fynedfa i’r hyn sydd bellach yn Llyfrgell (gwiriwch yr amseroedd agor) lle mae bywyd cyfoes yn anadlu bywyd newydd i’r waliau hynafol. Neu syllwch ar gromlin Capel Pendref sy’n sefyll fel gwrthbwynt llonydd i’r strydoedd cyfoethog.

Mae’r Ganolfan Grefftau fodern yn dyst i gelfyddyd bresennol. Mae’n cynnig tapestri unigyw o grefftwaith, sy’n codi’n falch ac sy’n gartref i straeon am grefftwyr yr oes fodern. 

Yn y dref farchnad hudolus a hynafol hon, mae moderneiddiwch y Ganolfan Grefftau’n plethu’n ddi-dor â hud ei hadeiladau ffram goed a mawredd ei strydoedd.

Mae’n fan lle mae stori i bob cornel, ac mae pob adeilad yn bennod yn y naratif barhaus o gymuned sy’n coleddu ei threftadaeth ac yn cofleidio’r dyfodol.